Jarmark bożonarodzeniowy w Wiedniu czyli od średniowiecza do turystycznej ikony.
I żeby było jasne odwiedziliśmy go bez dyrekcji szkół i prezydentów jednej z gmin powiatu zgierskiego.
Korzenie tradycji jarmarków
Jarmarki bożonarodzeniowe wywodzą się z tradycji średniowiecznych targów organizowanych w okresie adwentu na obszarze dzisiejszych Niemiec, Austrii i krajów Europy Środkowej. Ich pierwotną funkcją było zaopatrzenie mieszkańców w żywność na zimę, ciepłą odzież, świece oraz skromne podarunki związane z obchodami świąt. Z czasem jarmarki nabrały wyraźnego charakteru religijno-świątecznego, łącząc handel z przygotowaniem do Bożego Narodzenia i budowaniem wspólnotowej atmosfery miasta. W tradycji mieszczańskiej jarmarki stały się także ważnym miejscem prezentacji lokalnego rzemiosła – kowalstwa, snycerstwa, garncarstwa czy tkactwa – a ręcznie wykonywane ozdoby i szopki zaczęły towarzyszyć kupowanym produktom spożywczym. Obecne do dziś zwyczaje, takie jak picie grzanego wina, spożywanie korzennych ciastek oraz dekorowanie domów stroikami, mają swoje korzenie właśnie w tej wielowiekowej praktyce targów adwentowych.
Narodziny wiedeńskich jarmarków
Wiedeń należy do miast, w których tradycja jarmarków świątecznych sięga najdawniejszych czasów – pierwsze królewskie przywileje na organizację tzw. „zimowego targu” odnotowano już pod koniec XIII wieku, za panowania Albrechta I. Początkowo był to głównie targ użytkowy, zdominowany przez handel mięsem, rybami i wyrobami rzemieślniczymi, dopiero później stopniowo pojawiły się ozdoby świąteczne, figurki do szopek czy słodycze. W XIX wieku jarmarki adwentowe w Wiedniu zaczęły nabierać bardziej reprezentacyjnego charakteru, stając się wizytówką dynastii Habsburgów i samego miasta. Szczególne znaczenie miał tzw. Nikolomarkt, później przekształcony w jarmark bożonarodzeniowy, który przyciągał mieszkańców nie tylko możliwością zakupów, ale też widowiskami, muzyką i obecnością św. Mikołaja rozdającego drobne upominki. Wraz z rozwojem komunikacji miejskiej oraz oświetlenia gazowego, a następnie elektrycznego, jarmarki jeszcze mocniej wrosły w zimowy pejzaż Wiednia, tworząc klimat jasnych, tętniących życiem placów pośród ciemnych, zimowych ulic.
Wiedeński jarmark dzisiaj
Współczesny Wiener Christkindlmarkt – jarmark przy Rathausplatz (plac przed Ratuszem) – jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych świątecznych targów w Europie. Rozciąga się na tle neogotyckiej fasady ratusza, w otoczeniu parku, w którym ustawiana jest okazała choinka i dekoracje świetlne, a dziesiątki stoisk tworzą miasteczko pełne świateł, zapachów i muzyki. W ofercie dominują ręcznie wykonywane ozdoby choinkowe, tradycyjne świece, wyroby z drewna, ceramiki i szkła, a także bogaty wybór austriackich przysmaków. Obok głównego jarmarku funkcjonuje kilka innych, o bardziej kameralnym lub wyspecjalizowanym charakterze: na placu Am Hof z mocnym akcentem na rzemiosło artystyczne, przed katedrą św. Szczepana, a także w dzielnicy muzeów i przy pałacu Schönbrunn, gdzie świąteczny nastrój łączy się z imperialną scenerią. Każdy z tych jarmarków podkreśla inną twarz Wiednia – mieszczańską, sakralną, artystyczną lub dworską – ale łączy je wspólny mianownik: muzyka na żywo, rozbudowane iluminacje oraz lokalne produkty, które nadają miejscu autentyczny charakter.
Smaki i symbole świątecznego Wiednia
Nieodłącznym elementem wiedeńskich jarmarków jest kuchnia, łącząca tradycję austriacką z wpływami regionu alpejskiego. Na stoiskach królują kubki z grzanym winem (Glühwein) i bezalkoholowym ponczem dla dzieci, podawane często w ceramicznych naczyniach, które turyści chętnie zabierają jako pamiątkę. Do tego dochodzą kiełbaski, langosze, pieczone kasztany, zupy w chlebie oraz słodkości – pierniki, strucle, ciasta drożdżowe i wafle aromatyzowane cynamonem i wanilią. Symbolem wizualnym są rozbudowane iluminacje: świetlne bramy wejściowe, dekorowane drzewa, świecące serca, anioły i gwiazdy, a także szopki bożonarodzeniowe – od klasycznych po nowoczesne interpretacje. Ważną rolę odgrywa muzyka: koncerty chórów, orkiestr dętych i zespołów ludowych, które wykonują kolędy i utwory świąteczne, budując nastrój wspólnego świętowania. Dzięki temu jarmarki są nie tylko miejscem zakupów, ale też sceną, na której współczesna kultura masowa spotyka się z tradycją religijną i lokalnym folklorem.
Turystyka świąteczna i znaczenie dla miasta
Wiedeńskie jarmarki bożonarodzeniowe stały się jednym z filarów zimnej turystyki miejskiej, przyciągając co roku miliony odwiedzających z Europy i świata. Biura podróży, linie lotnicze i hotele budują specjalne oferty „adwentowe”, obejmujące przelot, zakwaterowanie oraz czas na wizytę na jarmarkach połączoną ze zwiedzaniem zabytków, takich jak katedra św. Szczepana, Hofburg czy Belweder. W efekcie okres przedświąteczny, który dawniej bywał czasem sezonowego zastoju, stał się dla miasta jednym z najintensywniejszych pod względem ruchu turystycznego.
Znaczenie ekonomiczne jarmarków jest wielowymiarowe: zyskują restauratorzy, hotelarze, organizatorzy transportu, ale także drobni rzemieślnicy i lokalni producenci żywności. Jednocześnie władze Wiednia wykorzystują ten okres do promocji wizerunku miasta jako miejsca bezpiecznego, przyjaznego rodzinom, nastawionego na kulturę i zrównoważoną turystykę.
Między tradycją a współczesnością
Mimo nacisku na aspekt komercyjny i masową turystykę, jarmarki bożonarodzeniowe w Wiedniu nadal pełnią ważną funkcję kulturową i społeczną. Pozostają przestrzenią spotkań mieszkańców, miejscem integracji rodzin, sąsiadów i różnych pokoleń, a także sceną wydarzeń kulturalnych – od występów chórów szkolnych po koncerty muzyki klasycznej. W tym sensie wiedeńskie jarmarki bożonarodzeniowe są przykładem udanego połączenia dziedzictwa i nowoczesności: pielęgnują historyczne formy, takie jak rękodzieło, kolędowanie i wystrój szopkowy, a jednocześnie korzystają z nowoczesnych rozwiązań organizacyjnych i promocyjnych. Dla turystów są okazją do doświadczenia „żywej tradycji”, a dla miasta – narzędziem budowania tożsamości i atrakcyjności na globalnej mapie zimowych destynacji.
